ჰო და არას ჭიდილია ერთადერთი გზა ჭეშმარიტების აღმოჩენისა და პოვნისა ილია

"ჰო და არას ჭიდილია ერთადერთი გზა ჭეშმარიტების აღმოჩენისა და პოვნისა" ილია

ორაგვე - რაგვი მტრის ლაშქრობისთვის; ტოპონიმიკა, როგორც დედამიწის ენა და სხვა მრავალი საინტერესო რამ ლანჩხუთის შესახებ

ორაგვე - რაგვი მტრის ლაშქრობისთვის; ტოპონიმიკა, როგორც დედამიწის ენა და სხვა მრავალი საინტერესო რამ ლანჩხუთის შესახებ
24-06-2022, 12:19

,,ჰო და არას" სტუმარია ისტორიკოსი, ბატონი თამაზ ცინცაძე, რომელმაც ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტს ტერიტორიაზე არსებული ისტორიული ძეგლებისა და ტურისტული ობიექტების შესახებ ბევრი საინტერესო მოგონება თუ თქმულება გაიხსენა.
_ დღეს ძალიან აქტუალურია ტურიზმის განვითარების თემა, არც ჩვენი რეგიონია ამ მხრივ გამონაკლისი და შეიძლება ითქვას, რომ არაფრით ჩამო­უვარდება საქართველოს ტურისტულად განვითარებულ სხვა რეგი­ონებს. თუმცა ინფრასტრუქტურის მო­წყ­ო­ბის  და შესაძ­ლოა ინ­ფორმაციუ­ლო­ბის თვალსაზ­რის­ით, ალბათ კიდევ უფრო მეტია გასაკეთებელი?
_ როცა ტურიზმის განვითარებაზე ვლა­პა­რა­კობთ, უნდა გავით­ვა­ლი­სწინოთ, რომ ტურისტს გარდა სა­ნახაობისა, აგრეთვე სჭირდება კვება და მნი­შვნე­ლოვანია, რომ ჩვენი მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე იწარმოებოდეს კვების პროდუქრები. ეს სტიმულს მისცემს გლე­ხური და ფერმერული მეურნეობების განვითარებას. 
_ იქნებ ასევე კარგი აზრი იყოს, რომ ადგილზევე ფუნქციონირებდეს ის­ეთი მცირე საწარმოები და ცეხები, სადაც შესაძლებელი იქნებოდა მცირე სას­ოფ­ლო-სამეურნეო დანიშნულების მანქანა-დანადგარების აწყობაც. ბოლ­ოს და ბოლოს გემშენებელი ქარხნის გამო­ცდილება გვაქვს ლანჩხუთლებს? 
_ კი ბატონო, ამის წარმოებას სჭი­რ­დება აგროსამრეწველო კომპლექსის განვითარება, მართლაც საჭიროც არის და სასურველიც, რომ ადგილზე იქნას წარმოებული მცირე მექანიზაციის საშუალებები. ამით დაიზოგება ვალიუ­ტის გადინება სხვა ქვეყნებში და და­საქმდება ადგილობრივი მუშახელი.  სხვათა შორის, იყო ამაზე საუბარიც, მა­გრამ სამწუხაროდ ჯერჯერობით ეს მი­მართულება ვერ განვითარდა. გარდა ამისა, როცა ვსაუბრობთ ტურიზმის განვითარებაზე, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ტურისტულ ობიექტებს კეთი­ლ­მოწყობა სჭირდება. სჭირდება მოწესრიგებული გზები და ინფრასტრუქტურა. ამავე დროს ველური ბუნებაც უნდა იქნას შენარჩუნებული, ჩვენი კოლხური ველური ბუნება, რაც უფრო მეტ მიმ­ზიდველობას მოუტანს ასეთ ტურისტულ ობიექტებს.  აუცილებელია შეს­წა­ვ­­ლილი იქნას და ინფორმაციისა და ბა­ნერების სახით მიწოდებულ იქნას ტუ­რისტული ობიექტების ადგილმდებარეობები და მონიშნულ და მიწოდებულ იქნას პოტენციურ დამთვა­ლიე­რებ­ლე­ბისათვის. ჩვენს რეგიონში დიდი პოტენციალია სანატორიუმების და სამედიცინო ტურიზმის აღორძინების კუთხითაც, რო­გორიც არის გრიგოლეთი, ურეკი, ბახმარო.  სხვათა შორის, კვლევებმა დაა­და­ს­­ტურეს, რომ რაც არის ურეკში, იგივე არის გრიგოლეთშიც. 
_ ჰოდა, რა უშლის ამ ყველაფერს ხელს?
_ ამ ყველაფერს სჭირდება სწორი ად­მინისტრირება და მიტანა ხალხამდე.  მუნიციპალიტეტში არიან ამ კუთხით დასაქმებული  ადამიანები, თუმცა მოვალეობას არ ასრულებენ, ამიტომ ზოგჯერ საჭიროა შევახსენოთ _ შენ, მეგობარო, ხელფასს რომ იღებ, ვალდებული ხარ შეაგროვო, დაახარისხო და განათავსო საჭირო ინფორმაცია, როგორც ინვესტორების, ისე პოტენციური დამსვენებ­ლების მოსაზიდად. 
_ ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის  გა­ნ­ვითარების გეგმაში არ არის ეს ყველაფერი ასახული? 
_ შეიძლება სადღაც დევს ეს ყველა­ფერი, მაგრამ მე მაგალითად, რომ დამა­ინტერესა, ვერ მოვიძიე, 
_ ანუ რომ დაინტერესდეს ინვეს­ტორი, ერ­თიანად, ორგანიზებულად, კატალოგის ფორმა არ აქვს მიცემული?
_მეტი საჯაროობა უნდა იყოს, კატა­ლ­ოგი და ბანერებიც უნდა იყოს, რო­გორც უშუალოდ ობიექტებზე, ასევე სამარშუტო გზებზე უნდა იყოს საინფორმაციო დაფები. ზოგადად გურია ტუ­რიზმის ძალიან დიდი პოტენციალის მატარებელია. ის კი არა და ბახმაროსა და ურეკის დამაკავშირებელ საბაგირო გზის გაყვანაზეც იყო პროექტები. მაგალითად სექტემბერში ტურისტს თხილამურებით შეძლებოდა გართობა ბახმაროს მთებში ბუნებრივ თოვლში და შემდგომ იქვე ურეკში ებანავა შავ ზღვა­ში,  გარუჯულიყო პლაჟზე...
_ უშუალოდ ლანჩხუთის მუნიციპა­ლიტეტის ტერიტორიაზე ჩვენ ხომ გვაქვს ისეთი ადგილები, რომლებითაც შესაძლოა დავაინტერესოთ უცხოელი ტუ­რისტები? 
_ რა თქმა უნდა, არის. ავიღოთ სოფელი ორაგვე!  
_ ორაგვის განვითარების გეგმა არის როგორც ვიცი...
_ კი, არის. ჰოდა, ეს გეგმა უნდა იდ­ოს, სკოლებიც უნდა იყვნენ ინფორმირებული და ბიბლიოთეკებიც. სკოლებში უნ­და იყოს ლაშქრობები გაწერილი გას­ვლით პროგრამებში. რა თქმა უნდა, ბავ­შვთა უსაფრთხოების სრული წესების დაცვით. ასევე ლაშქრობები შეიძლება მოეწყოს აცანაში, ჩოჩხათში და ა.შ. მი­თუმეტეს ჩოჩხათში ჯომარდობის კუ­თხით ძალიან საინტერესო პროექტი გან­ხორციელდა, მაგრამ უსაფრთხოება, უსაფრთხოება და კიდევ ერთხელ უსა­ფრთხოება, უპირველეს ყოვლისა. 
მახსოვს ორაგვეში ჩემს ბავშვობაში იყო საზაფხულო ბანაკი. წლების მერე დამაინტერესა ორაგვემ და ექსპედიცია მოვაწყვე მეგობრებთან ერთად. ძალიან საინტერესო ტოპონიმები დაგვხვდა.  მა­გალითად, არაბული მცენარეების დასა­ხელებები  თავისი თვისებებიდან გამომდინარე.  
_ შეიძლება ვთქვათ, რომ ტურიზმი ორ ნაწილად შეიძლება გავყოთ, რო­გორც შიდა მოხმარების ტურიზმი, ასე­ვე საუცხოო კუთხით. 
_ კი ბატონო!
_ სამკურნალო ტურიზმიც ვახსენეთ:  ურ­ეკი, ბახმარო და ყვავილნარი, იგივე მაგნიტეტი, ადრე ლანჩხუთს ეკუთვნოდა როგორც მახსოვს.  ასევე სამკურნალო ტურიზმთან დაკავშირებით ნაბეღლავი ჩვენს მუნიციპალიტეტს არ ეკუთვნის, მაგრამ არის რაიმე მსგავსი სამკურნალო და მინერალური წყაროები ჩვენი მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე? 
_ სხვათა შორის დამაინტერესა ამ თემამ და საინტერესო რა არის იცით? მრავალი წყარო არსებობდა ...
_ მჟავე წყლები გვაქვს ჩვენთან?
_ არის, მაგრამ წყაროებს არ აქვთ საინფორმაციო დაფები. სასურველი იქნება თუ წარწერა იქნება წყაროსთან,  ორაგვეში უნიკალური წყალია, აც­ანაშიც გამიგონია. წყაროსთან ახლოს უნდა იყოს საინფორმაციო დაფა. ორ ენაზე, ქართულად და ინგლისურად. 
_ შუხუთში არის ადგილი, ,,საირაოს" ეძახიან და რატომ გეუბნებით: მა­გა­ლი­თად ფოთში სპეციალურად ჩამოდიან უცხოელი ფოტომონადირეები და გადა­მფრენ ფრინველებს უღებენ უნიკალურ ფოტოებს, თქვენ ხომ არ გაქვთ ინფორმაცია, ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე ხომ არ ხდება გადა­მფრენი ფრინველების სასირი? (ძველი ქართული სიტყვაა და თანამედროვე ენით გადამფრენი ფრინველების ბაზირებას გულისხმობს.)
_ შევეცადე მომეძებნა გურიის ტო­პონიმიკა,  ვერსად ვნახე. შემდეგ პროფესორმა იური სიხარულიძემ  ჩამომი­ტანა გურიის ტოპონიმიკა.  სამია­თას­ხუთასი ტოპონიმია მის მიერ მოძეული, აგრეთვე აცანაში ასორმოცდათხუთმეტი ტოპონიმი აქვს დაფიქსირებული პროფესორ ალექსანდრე ღლონტს. დავინტე­რესდი და ბატონებს გიზო ჩხაიძეს და დავით ქინქლაძეს მივმართე, ხალხში ოცდაათამდე ტოპონიმი დავიწყებული იყო უკვე და ცოტა ხანში სხვებიც და­ავი­წყდება ხალხს, თუ ისევ ხშირხშირად არ შევახსენეთ. არადა, ტოპონიმიკა დე­დამიწის ენაა, ყველაფერს გველაპარაკება, რა იყო აქ, უბრალოდ საჭიროა სწო­რად წაკითხვა. თვითონ იური სი­ხა­რუ­ლიძეს ორაგვეში ექვსი ტოპონიმი აქვს დაფიქსირებული და როდესაც ექსპედიცია მოვაწყვეთ, სოფიკო აფშილავა გვახლდა და დავით ქინქლაძე, ორმოცამდე დავთვალეთ, მაგრამ ზოგი ითარგმნება მეგრულად, ზოგი ლაზურად და ზოგი, რა  თქმა უნდა, ქართულად და საჭიროა სპეციალისტები, რომ ითარ­გმნოს თუ რას ნიშნავს. 
_ ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის ტე­რიტორიაზე?
_ გურიის ტერიტორიაზე და რამდენიმე ადგილზე დაფიქსირებულია ტერმინი სასირე. როგორც ჩანს გადამფრენი ფრინველები ამ ადგილებს იყენებდნენ შე­სასვენებლად მიგრაციის დროს. 
_ ტურიზმთან დაკავშირებით, ხომ არსებობს განყოფილება, რომელიც ტუ­რიზმის განვითარებით არის დაკავებული? 
_ 2015 წლიდან მე და ბატონმა მერაბ ქარჩავამ დავიწყეთ არგონავტების თემით­ და რამდენიმე ადგილი გამ­ოვ­კვეთეთ: აცანა, ორაგვე, ჩოჩხათი და კოლხეთის დაბლობი. ჩოჩხათი, განსაკუთრებით მოედანი, იმით დარჩა საინტერესო, რომ იქ ნაპოვნია მე­თხუთმეტე ლეგიონის აგური. ეს მე­ორე საუკუნეა და ჩვენ ამ პერიოდში ვიყავით ევროპული ცივილიზაციის თანაზიარი, მაშინ ვიყავით ჩვენ ევ­როპელები...  
_ შუხუთში ჩემი ოჯახის განაყოფ ეზოში მეოთხე საუკუნის აბანოს ფილებია აღმოჩენილი. 
_ შუხუთთან დაკავშირებით ეს მონაცემები მქონდა, მაგრამ სურათი რომ ვნახე, არ მომეწონა, შავთეთრი იყო და შემდგომში კახა ჩავ­ლე­იშვილმა, ოზურგეთელი ადვოკატია და ამ კუთხით დიდი სამუშაო ჩაა­ტარა. 
_ ეროვნულ მუზეუმშია დაცული...
_ კახამ დადო ინტერნეტში ფერადი ფოტოები ამ ფილების. ისე გამიკვირდა, ისეთი ლამაზი იყო და მერე დავსვი საკითხი, რომ ყველაზე უმთავრესი არის გურიაში და ლა­ნჩხუთში, თუ მოხდება იმ ფილების ასლების გაკეთება სათანადო წარ­წერით, შუხუთში დაიდოს, სადაც ლე­ლო ტარდება იმ ფილების ერთი ასლი და ლანჩხუთის ცენტრშიც მეორე ასლი სათანადო წარწერით - მეოთხე საუკუნის შუხუთის აბანოს ფილები. 
_ ინფორმაციაში ერთი ცვლილება უნდა შევიდეს ჩემი აზრით,  ამ საკითხზე ეროვნული მუზეუმის დი­რექციასაც ვესაუბრე. ეს არის რა­საც ისტორიული მეხსიერება იტევს ფირცხალაიშვილების საკარ­მიდამო ნა­­კვეთი, ხალვაშები შემდგომში და­სახლდნენ, ახლა სხვა გვარი ცხო­ვრობს მანდ, კომუნისტების დროს და სწორედ ეზოში გზის გაყვანის დროს მოხდა იმ ფილების პოვნა. არავინ იცის მეოთხე საუ­კუ­ნეში ეს ტერიტორია რა გვარს ეკუთვნოდა.
- კი ბატონო!
- სამონადირეო ტურიზმზე რა აზრისა ხართ?
-  სხვათა შორის, დღეს ევროპაში ძალიან გავრცელებულია, განსაკუთ­რებით ახალგაზრდებში, ნადირობა და თევზაობა. მე მაგალითად ასე დავსვი საკითხი, რომ სასურველი იქნებოდა, თუ აღდგებოდა, კოლხური ნავის, „კამარა“-ს მოქმედი ასლები, ისეთი 20 კაცი რომ დაეტეოდა ზედ და არგონავტების მსგავსი აფრით თუ იმოძრავებდა პალიასტომში, რომელსაც ნიჩბებიც ექნებოდა და თანამედროვე პატარა ძრავიც ექნებოდა, მაგრამ ამ ყველაფერს ფი­ნანსები სჭირდება...
- ბიზნეს გეგმები რომ დაიდოს, იქნებ ინვესტორებიც გამოჩნდეს.
- არაერთ ადამიანთან მქონდა საუბარი, ნამუშევრებიც წარვადგინე, უნიკალური რუკები, დაწერილი თე­მები, ის კი არა და ისიც კი დამაინტერესა, არგონავტები, რომ შემო­ვიდნენ საქართველოში, რომელი თვე  იყო და დაახლოებით ივლისის თვე ყოფილა, რომ ქეიფობდნენ, ვენახი იყო აყვავებული და შემოხვეული სვეტებზე. ისიც დამაინტერესა რო­მელი ღვინო იქნებოდა მეთქი და ჩემო მოკვლევით ჩხაბერძნულა იქნებოდა, ჯიშია ასეთი, მარა დაკარგულია. 
- სხვათა შორის, მე ვფიქრობ აგროტურიზმის განვითარებაც მნიშ­ვნელოვანია.
- აგროტურიზმი, სპორტული ტურიზმი _ განსაკუთრებით და რატომ ვამბობ ამას. აფხაზეთში, დაბა ლესელიძეში არსებობდა საფეხბურთო ბაზა. სამწუხ­აროდ, ლესელიძე დღეს ჩვენს იურიდი­ქციაში არ არის? ფოთში არსებობდა ნიჩფოს­ნობის ბაზა. აკადემიური ნიჩ­ბოსნობა, ბაიდარკა და კანოი, მაგრამ ფეხბურთი ხომ არის ჩვენთან, ლანჩხუთში?!  აღო­რ­ძინდეს ბაზა გრიგოლეთის მიდამოებში, თურქეთში რომ მიდიან „ზბორებზე“! ამას მერე ახალგაზრდობა რომ დაინახავს, ჯანსაღი ცხოვრების წესი ძალიან მიმზიდველია და ამყოლი.
კიდევ ერთი, ტურისტს ნაკლებად აინტერესებს ბაზარში ნაყიდი ხილი, მას ურჩევნია თვითონ იყოს დაკრეფის პროცესის მონაწილე, ამაში მეტს იხდიან.  ასევე ტურისტს აინტერესებს ქართულ კერძებთან ერ­თად რაღაც განსხვავებული და ორიგინალური, თუნდაც შამფურზე შემწვარი კვერცხი.
- კვერცხი როგორ იწვება შამ­ფურზე?
_ ეს საიდუმლოებაა მარა ტექ­ნიკის დეტალს მაინც გავაჟღერებ, თუმცა მოხერხებულობაა საჭირო და უსაფრთხოების ნორმების დაცვა, რომ ხელი არ დაიწვას მზარეულმა. შამფური უნდა გააცხელო მაგრად და როცა გაატარებ კვერცხში, შიგნით კვერცხი შეიწვება უცბად! სხვათა შორის, სანახაობისთვის ცეცხლი ძველებურად კვესაბედით უნდა დაანთო და არა სანთებელით და ასანთით. უწინ ზოგ მეზობელს, მეცეცხლურ მეზობელსაც ეძახდნენ. მასთან ინახებოდა გაღვივებული ნაკვერჩხალი და სხვა მეზობლებს თუ კერია გაუცივდებოდათ, მისგან მიქონდათ ხოლმე.
ერთი ასეთი ფაქტის მომსწრეც ვარ. ნადი ყანაში იყო წასული და მაშინ ასანთი არ იშოვებოდა, ოთ­ხმოცდაათიანებში, რომ ეირია ქვე­ყანა. ჰოდა, ნაკვერჩხალი ქონდათ შენახული და ცე­ცხლს იქედან უკიდებდნენ თუ­თუნზე.
_ მოიპოვება კვესაბედი ლან­ჩხ­უთის ტერიტორიაზე?
_ კი ბატონო, მაგას სჭირდება კაჟის ქვა და მაღალი ხარისხის ლი­თონი. 
_ ისევ ორაგვეს დავუბრუნდეთ, რამდენადაც ვიცით ევროკავშირის დაფინანსებით კეთდება ორაგვემდე მიმავალი გზა. 
_ ორაგვე უნიკალური ადგილია. და­ვიწყოთ ტერმინის განმარტებიდან, ტოპონიმი ორაგვე მიღებული უნდა იყოს ჩიტებზე სანადირო მოწყობ­ილობის სახელიდან  რაგვი.  როცა ორაგვეს მდებარეობას 
დაათვალიერებ ისეთი შთაბეჭდი­ლება გრჩება, რომ ეს მართლა რაგვი იყო მტრის ლაშქრისათვის , რამეთუ გზა ორაგვიდან გადადიოდა ოზუ­რგეთის მხარეზე  და როცა ხეობაში შედიხარ, საკმარისია ჩაიკეტოს უკანა მხარე, ჩაიკეტება წინა მხარე და მტერი მოექცევა გამოუვალ მდგომარეობაში, მათთვის მართლაც რაგვი იყო ეს მდებარეობა. მე ასე ავხსენი და ტოპონიმიკაშიც ბევრი სიტყვა ზუსტად ამაზე მიუთითებს. მითუმეტეს ის გურულების დასას­ვენებელი ადგილიც იყო ერთის მხრივ, ისეთი ადგილი იყო, სადაც ფირალებიც კი აფარებდნენე თავს ხანდახან. საინტერესო ის არის, რომ დოკუმენტებში ვერ ვნახე, მაგრამ გამიგონია ორაგვის მთას ადრე ერქვა აიეტის მთაო. შეიძლება და­ვასკვნათ, რომ ორაგვე იყო მეფე აიეტის საზაფხულო რეზიდენცია. 
_ მე მაქვს პრეტენზია (ხუმრობით ვამბობ), რომ აიეტის რეზიდემცია შუხუთში იყო! 
-კი ბატონო, ძველი ციხესი­მა­გ­რეთა კომპლექსი ასეთნაირადაა განლაგებული: შუხუთის ციხე, ციხე მოედანზე (ჩოჩხათი) და აგ­რეთვე ვაშნარი ოზურგე­თში. ეს ერთი კომპექსი იყო. 
_ შუხუთი ციხე ქალაქი იყო?
_ კი ბატონო და მე მაგალითდ ასეთი თემა მაქვს დაწერილი ,,ჩოჩხათის თემის საიდუმლოებები", ამ შემთხ­ვეაში ვგულისხმობ სოფელ მოედ­ანზე არსებულ რომა­ელთა ნამოსახლარს. მანდ მიმიყვანა ნაპოვნმა აგურმა, მე­თხუთმეტე ლეგიონი წერია ზედ, სადაც რომაელები სახლობდნენ მათ ქონდათ თავიანთი კულტურა შე­ტანილი. სხვათა შორის არის ასეთი გვარი ჭანტურია, რაც ცენტურიონიდან უნდა მომდინარეობდეს, რომელიც დარჩა იმდროინდელ კოლხეთში.  ცენტურიონი ასმ­ეთა­ურს ნიშნავს. 
ამ დღეებში ველი, პიროვნება ჩა­მოვა, რომელიც სწავლობს გუ­რიაში არსებულ გამოქვაბულებს, შუ­ხუთშიც უნდა მოსვლა და შეგა­ხვედრებთ აუცილებლად. 
მე გავაკეთე 1840 წელს გურიაში არსებული ეკლესიების რუკა. ასი ეკლესიაა გამოსახული ზედ. მინდა განვახორციელო პროექტი, რომელიც გულისხმობს დღეისათვის არსებული ეკლესიების გადაღებას ჩვენს ტერიტორიებზე  და მათი სურათ­ების გადატანას რუკაზე. 
_ კარგი იქნება გუგლის ონლაინ რუკაზეც თუ ავსახავთ.
_ ყველა ეკლესიის გარშემო ადგილობრივი ჯიშების დენდრო­ლოგ­იური პარკია, ესეც გასათვა­ლის­წინებელია. მარტო ერთი კაცი ამას ვერ იზამს, ამას სჭირდება გარ­კვეული სამუშაოები და ფინანსები.  
_ ეს საშვილიშვილო საქმეა და ...
_ როდესაც გაკეთდა ბრწყინვალე პროექტი აცანაში, ასევე ორაგვეში და ჩოჩხათში ჯომარდობის კუთხით, მართალია ეს განთავსდა ინტერ­ნეტში, მაგრამ სასურველია თუ გამოვიდოდა მრავალჯერადი ცელოფანის პარკები ამ ადგილების სუ­რათებით. რამეთუ ხალხში იმოძ­რავებდა ეს სურათები. საინფორმაციო ადგილებზე აუცილებელია ბანერების განთავსება.
_ არა მარტო ცელოფანის პარკები, მაცივრის სტიკერები და სხვა ბევრი რამ.
 _ რამდენიმე საინტერესო ინფორმაციას გიამბობთ.  გაძირულში (მა­მა­­თის თემი), მის გვერდით არის ნიფაშარა, გაძირული ნიშნავს ჩა­ძ­ირულ ქალაქს და ნიფაშარა ნიშნავს ტალახიან გზას. მეოცე საუკუნის ოთხმოცდაათიან წლებში, როცა არ­ეულობა იყო საქართველ­ოში, თქმუ­ლებაა ხალხში, ერთ ადგილობრივს უნახია ორი ოქროს მონეტა, რო­მელზეც გამოსახული იყო ქალი მეფე გვირგვინით, მაგრამ შეიძლება კაციც იყო ქალივით ლამაზი.  მპოვნელს ეს ორი ოქროს მონეტა გადაუდნია, მაგრამ მერე მესამეც უნახია და ეს მესამე მონეტა დაუკარგავს. საიდან გაჩნდა ეს მონეტები? ალბათ დასახლება არსებობდა, თანაც არის ოქროს მონეტებზე ლაპარაკი და არა უბრალო მონეტაზე. მერე წავიკითხე, რომ ვახტანგ ლიჩელი ამბობს, ქალაქი ფაზისი მოისაზრება თორმეტ ლოკაციაზე, მაგრამ მისი ღრმა რწმენით ფაზისი არსებობს პალიასტომისა და მდინარე ფიჩორის შესართავიდან 11 კილომეტრში და მას შარშანწინ კოვიდპანდემიამდე სურდა იაპონ­ელე­ბის ჩამოყვანა, რათა კოსმოსიდან მომხდარიყო, კოსმოსური არქეოლ­ოგიის გამოყენებით, ადგილმდებარეობის შესწავლა. 
გაძირულის ტერიტორიაზე 2500 წლის წინანდელი ნამოსახლარი არ­სებობს. ასევე შუხუთთან ახლოს, ჭოლიპაში არსებობს 2500 წლის წინანდელი ნამოსახლარი. 

ესაუბრა მერაბ ფირცხალაიშვილი

განყოფილება: საზოგადოება
გადასვლები: 877
FACEBOOK კომენტარები