ჰო და არას ჭიდილია ერთადერთი გზა ჭეშმარიტების აღმოჩენისა და პოვნისა ილია

"ჰო და არას ჭიდილია ერთადერთი გზა ჭეშმარიტების აღმოჩენისა და პოვნისა" ილია

რა საბრძოლო გზა გაიარა, როგორ გადაურჩა დახვრეტას და რას ფიქრობს უკრაინაში მიმდინარე მოვლენებთან დაკავშირებით აცანელი ავთანდილ ჩხაიძე

რა საბრძოლო გზა გაიარა, როგორ გადაურჩა დახვრეტას და რას ფიქრობს უკრაინაში მიმდინარე მოვლენებთან დაკავშირებით აცანელი ავთანდილ ჩხაიძე
2-03-2022, 12:15

,,ჰო და არას” სტუმარია ადამიანი, რომელმაც სწორედ ის რთული გზა გაიარა, რაც ჩვენს ქვეყანას თავს გადახდა უახლესი ისტორიის მანძილზე, იყო ყველაზე ცხელ წერტილებში და არაერთხელ ჩახედა სიკვდილს თვალებში, იცხოვრა ჭეშმარიტად პატიოსანი კაცის სახელით, ნახევარი საუკუნის დედაქალაქში ცხოვრებისა და საპასუხისმგებლო თანამდებობებზე მუშაობის შემდეგ მშობლიურ სოფელს დაუბრუნდა.  ეს კაცი გახლავთ ამჟამად  სოფელ აცანის მკვიდრი, ვიცეპოლკოვნიკი ავთანდილ ჩხაიძე, მას ახლახან შეუსრულდა 70 წელი.
_ ბატონო ავთანდილ,  როგორია თქვენი ცხოვრება სოფელში?
_ თბილისში ვიცხოვრე 50 წელ­ი­წადი, დედის გარდაცვალების შემ­დეგ, დავბრუნდი  მშობლიურ სახ­ლში, ვუვლი ეზოს, სახლ-კარს; საგვარეულო სასაფლაო  გავაკეთე იქ, სა­დაც წინაპრების საფლავები იყო.
_ რთული არ იყო ქალაქიდან სო­ფელში დაბრუნება?
_  უკვე ოთხი წელია აქეთ ვარ, ცოლ-შვილის სანახავად მივდივარ თბილისში, ზაფხულობით ჩამოდიაან ისინი. შარშან  ზაფხულში სტუმრები მყავდა უცხოეთიდან, მესტუმრა ჩეხოსლოვაკიის ყოფილი მინისტრი, პიტერ რონჩაკი,  წელსაც ველოდები ზაფხულში  მეუღლეს­თან ერთად.  მინდა, რომ ეზო მო­წ­ე­­ს­რიგებული იყოს. პირველად იყო ეს ადამიანი აცანაში და ისე მოეწონა იქაურობა აღფრთოვანე­ბული დარჩა.
_ მოგვიყევით თქვენს შესახებ.
_ დავიბადე 1952 წელს სოფელ აცანაში, დავამთავრე საშუალო სკო­ლა და ვაბარებდი თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ფი­ლ­ო­ლოგიის ფაკულტეტზე, ჟურ­ნალი­სტიკის განხრით, დამაკლდა ერ­თი ქულა. გამიწვიეს სამხედრო- სავალდებულო სამსახურში. მოვხვდი სამხედრო-საზღვაო ფლოტის რი­გებში - ბალტიის ფლოტში. მა­ლე  გავხდი ფლოტის ფრიადო­სანი, შემდეგ ფლოტის წარჩინე­ბულები შეგვარ­ჩიეს და მივლინ­ებაში გაგვაგზავნეს გვინეა-ბისაუს რესპუბლიკაში (ქვეყანა დასავლეთ აფრიკაში), სა­დაც ადგილობრივ სამ­ხედროებს ვასწავლიდით, როცა ერთი თვე და­მაკლდა სამხედრო სა­მსახურის და­მთავრებას, დავბრუნდი  რიგაში,  სა­­იდანაც  გამიწვიეს. ჩამ­ოფრენიდან მეორე დღეს,  მი­ვიღე შემოთავაზება სწავლა გამ­ეგრძე­ლე­ბინა ლენინ­გრა­დის უმაღ­ლეს სა­მედიცინო-საზ­ღვაო აკადე­მი­აში, სა­დაც აგზავნიდნენ ფლოტის გამო­რჩეულ მა­ტროსებს, მაგრამ ამაზე ვუთხარი უარი, რაღაც უფა­ლმა შთამაგონა ასე. ვიფიქრე, იქ რომ დავრ­ჩენილიყავი მერე საქა­რ­თვე­ლოში ვეღარ დავბრუნდებოდი.
დემობილიზაციის შემდეგ დავ­ბ­რუ­ნდი თბილისში და ისე მომეწონა ფლოტური ცხოვრება,  გად­ავწყვიტე ჩაბემარებინა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის იუ­რი­დიულ ფაკულტეტზე, მოვხვდი დაუსწრებელზე და შემდეგ გადავედი დღის დასწრებულზე. მაშინ მუშაობა აუცილებელი იყო და  სა­მ­სა­ხური დავიწყე სამხედრო-სა­ხა­ნძრო ნაწილში  რიგითად. დავ­ამ­თავრე უმაღლესი სასწავლებელი და ვარ ისევ სერჟანტი, რადგან წი­ნ­სვლას პატრონი უნდა და არ მყავს არავინ, რომ წამომკრას ხე­ლი. არის ასეთი პიროვნება, ვანო წი­­­კ­ლაური, მეთაურის მოადგილე პირადი შემადგენლობის დარგში, რო­მელმაც ერთ დღეს დამიბარა კა­ბინეტში და მითხ­რა, რომ სამ­ინის­ტროში სჭირდე­ბო­დათ ადამ­იანი, ვინც იყო კომპარტიის წე­ვ­რი და ჰქო­­­ნდა უმ­ა­­ღ­ლე­სი გა­ნათ­ლება, მი­თხ­­რა: ინ­ფო­რმაცია შე­ნზე მივაწ­ოდე, თუ ხარ თა­­ნა­ხ­მ­აო. ვის არ უნ­დ­ო­და ოფ­ი­ცრობა? და მეც და­­­ვეთან­ხმე. მთელი საქართ­ვე­ლოს მას­შტა­ბ­ით ჩა­ტარდა ეს კონ­კურსი. კონ­კ­უ­რ­სის თა­­ვ­­­მჯ­დო­მარე და მთა­­­ვარი გა­­მ­საუ­ბ­რე­ბელი იყო ალ­­ე­ქ­­ს­ა­ნ­დრე ანქვაბი (აფ­ხ­აზე­თ­ის ყო­­­­ფ­ილი პრე­ზ­იდ­ენტი), რომე­ლიც მაშინ გა­ხ­ლდათ ში­ნა­გან საქ­მეთა მინისტრის მოადგილე საქარ­თ­ველ­ოში. ამ კონკუ­რ­ს­ში გავიმარჯვე და სულ რაღაც სამი დღის შემდეგ მიმავლინეს კიევის უმა­ღ­ლეს პო­ლიტიკურ სკოლაში, სადაც ჩავი­რიცხე. ორი წელი იყო სწა­ვლა, ვიყავი პირველი გამო­შვების შემა­დგე­ნ­ლო­ბაში. მაშინ მო­ხდა  უბ­ე­დურება, ეს იყო აფე­თ­ქება ჩე­რ­ნობილის ატომურ ელექტრო სად­გურზე. ჩამაბა­რეს ერთი, პე­ჩერსკის რაიონი კიევში, 25 პო­ლიციელით და გვიკრეს თავი ჩე­რნობილში,  30 კილომეტრიანი აკ­რძალული ზონის შიგნით არ შე­ვსულვარ, მაგრამ ვი­ყავი იმ ტერიტორიაზე, ვემსახურებოდი ხალხის ევაკუაციას, მადლობა უფალს, რომ ვინც მე იქედან გა­მო­ვიყვანე ძალით იყო თუ ნებით, ყველა გადარჩა. ვინც დაიმალა და დარჩა იქ, ისინი არც ერთი არაა ცოცხალი. საშინელი  მდგომარეობა იყო, აღ­წერა რთულია, ვნახე ჩიტი უბუმბულოდ, შინაური ცხო­ველები ბეწვის გარეშე.
_ ეს ყველაფერი ხდებოდა ოც­და­ათკილომეტრიანი რადიუსის აქ­ეთ?
_ დიახ, აქეთ აბა? საშინელება ხდე­ბოდა და კიევს კიდევ გაუ­მარ­თლა იმ ღამით,  26 აპრილი იყო, ქარი უბერავდა კიევის საწინა­აღ­მდეგო მიმართულებით, პირიქით რომ ყოფილიყო გაცილებით მეტი უბედურება იქნებოდა. რადიაცია გა­­­დავიდა ბელორუსიაში და მერე ფინეთში, პირველი დააფიქსირა ფინეთმა.  გასაიდუმლოებული იყო ყვე­ლაფერი, რაც მოხდა. დილით რომ გავიხედე ფანჯარაში ათ სან­ტი­მეტრზე ეყარა მუქი მწვანე მტვერი, მდინარეში ბანაობა არ შე­იძლებოდა, საკვები ყველაფერი შე­ფ­უთული იყო. თბილისთან კავშირი არ მქონდა. დავრეკავდი, ზარი გად­იოდა და ყურმილს არავინ იღებდა, თურმე ეს სპეციალურად იყო მო­წყობილი, რომ არ გასულიყო ინ­ფორმაცია. დავბრუნდი, მაგრამ ჯან­მრთელობა მქონდა გაუარესებული.
ჩამოვედი საქართველოში,  და­ვი­ნიშნე საპატროლო საგუშაგოს პო­ლკში,  ასეულის მეთაურად, ამის შემდეგ საბჭოთა კავშირი დაიშალა და კურსანტები, ვინც ჩვენთან სწავლობდნენ, ყველა გამოყარეს იქედან.
გამსახურდიას დროს შე­იქმნა  სპეცია­ლური სას­წავ­ლებელი, რომელსაც ერქვა: შინა­გან სა­ქმეთა სამინი­სტროს საოფიც­რო კო­­­­ლ­ეჯი, სადაც დამ­ნიშნეს კურსის უფ­­­რო­სის მოადგი­ლედ.  ორი ,,რომბი­კ­ით“ დავ­დიო­დით მხო­ლოდ ორი კაცი  მე და გრი­შა ტაბუევი - ეს იყო უფროსი, გამაცნეს ეს კაცი და შევუდექით მუ­შაობას. გავიდა ცოტა ხანი და გრიშა ტაბუევი დანიშნეს ზნაურის მილ­იციის უფ­როსად (ოსეთი ჯერ კიდევ ჩვენია) და მის ადგილზე და­მნიშნეს მე, გავხდი კურსის უფ­როსი. 
ამის შემდეგ დაიწყო სამაჩაბლოს ამბები.
_ ეს უკვე რომელი წელია?
_ 1991 წელი, ზვიად გამსახურდიას ბრძანებით და შინაგან სა­ქ­მეთა მინისტრი იყო მაშინ შოთა გორგოძე, 18 კაცი სასწრაფოდ მივლინებული ვიყავით ცხინვალში. წარმოიდგინეთ, ნაახალწლებია, გა­მოვცხადდი სამსახურში და და­მირეკა უფროსმა,  სასწრაფოდ შემ­ეკრიბა კუნსარტები სააქტო დარ­ბა­ზში და გამოაცხადა: სასწრაფოდ საჭირო იყო წასვლა ცხინვალში. საინტერესო ის იყო, ვინ წამოვაო რომ გამოაცხადა, ყველა როგორც ერთი კაცი, ისე ადგა ფეხზე.  თუ­მცა, როცა ჩამოთვალა, მე არ ვიყავი იმ სიაში, როცა ვკითხე მითხრა, რომ შენ აქ მჭირდებიო. დარჩენაზე უარი ვუთხარი და წავედი ცხი­ნვალში. 4 იანვარს, ღა­მის სამი საათი იყო, შევედით ცხი­ნვალში, იქ ამბავი ვნახე მტრისას.  დავ­ბანა­კდით ,,ობკომის“ შენობაში. 9 იანვარს მოხდა უბედურება.
_ ეს რას ნიშნავს?
_ 9 იანვრს ოსებმა ცეცხლი წა­უკიდეს ქართულ პირველ საჯარო სკოლას, ჩვენ ვმონაწილეობდით  მეხანძრეების დაცვაში, ამის შემდეგ მივიღე ბრძანება გავსულიყავი თა­მარაშენში, გამეყვანა ყველა და შემევსო ბენზინი. მოვყევით ალყა­ში,  მე  და შვიდი კურსანტი. დაიწყო წამება ფიზიკური, მორალური, ეს იყო საშინელება. თქვენ წა­რ­მოიდგინეთ, დასახვრეტად გამიყვანეს და ერთმანეთს ეხვეწებოდნენ მე დავხვრიტავ! მე დავხვრიტავო!
_ საშინელებაა, რა თქმა უნდა და რას ფიქრობდით ამ დროს?
_ იქ, ათი თუ თხუთმეტი წუთია შიში, თორემ მერე ყველაფერი გავიწყდება, ვფიქრობ, რომ დამ­თავრდა ყველაფერი, მაგრამ ასე ტრაგიკულად რომ ვამთავრებ ეს მკლავს.
_ ალბათ რაღაც მოთხოვნები ჰქონდათ?
_ ითხოვდნენ, მეთქვა შეიარა­ღების, დისლოკაციის ადგილის და  ადამიანთა რაოდენობის შესახებ.
არ შეიძლებოდა ამის თქმა, ეს ღალატი იქნებოდა. 
_ როგორ გადარჩით?
_  ბოლო-ბოლო, უკან ხელებგაკ­რული,შეწკიპული ავტომატით ზუ­რგზე  შემაგდეს ოთახში და ჰოი, სა­კვირველებავ, ორი კაცი იჯდა აქ, მათ შორის  ერთი ეს გრიშა ტაბ­უევი, ვისი მოადგილეც მე ვიყავი და მეორე იყო  გვარად სანაკოევი. გამოჩნდა ცოტა შუქი, იქნებ გადა­ვრჩე? ვიფიქრე, რადგან გრიშა დავინახე, იგი მობრუნდა  და დამინახა, ასეთ დღეში ვარ, პაგონები დაგლეჯილი, ტანსაცმელი შემოხე­ული, ნუ გეშინია ავთოო, მითხრა. ახლა ეს კმარა ჩემთვის? დაწყნარდიო კი მითხრა და ოსურად გა­აგრძლეს ლაპარაკი, თხუთმეტი წუ­თი ილაპარაკეს. მე ოსური არ ვიცი. მერე მობრუნდა და მითხრა, თავისუფალი ხარ შენ და წადიოო. ვეუბნები რას ამბობ ამას? ჩემი აქ­ედან გასვლა და სიკვდილი ერთია, ჩვენ  რვანი ვართ აქ ტყვედ ჩავ­არ­დნილი, იქედან ერთი კაციც რომ დამაკლდეს, თუ გავალ თავს არ ვიცოცხლებ-მეთქი. ადგა გრიშა, მოვიდა, გადამეხვია, ზოგი ადამიანი მოკურცხლავდაო, მითხრა და ჩაე­რთო ჩვენს გათავისუფლებაში. შინ­აგან საქმეთა მინისტრი იყო დი­ლარ ხაბულიანი, მოადგილე _ რო­მან გვენცაძე; ასევე ჩაერთო ამ გათავისუფლებაში სამმართველოს უფ­როსი, ჯუმბერ სურმავა, ჩემი სა­ს­წავლებლის უფროსი, ოთარ ნა­ნი­კაშვილი, დათო გელაშვილი და ა.შ. მაღალი რანგის ოფიცრები იყვნენ ჩართული. რომ გაიგეს, ჩვენ ტყვედ ვართ, სადაც ჩვენ ვიყავით, ასწიეს ხელები და ჩაბარდნენ ტყვედ. შემდეგ ვინც ჩვენს მხარეს ჰყავდა ტყვედ აყვანილი ოსები, იმათში გაგვცვალეს. გადმომიყვანეს ისევ ,,ოპკომის“ შენობაში და რომ გადმომიყვანეს და სამშვიდობოს ვი­გ­რძენი თავი, ამტკივდა ყველაფერი. არანაირი საჭმელი არ გვქონდა, მშიერი და გაძვალტყავებულები ვი­ყავით, თან სახლში არაფერი არ იციან, სახლში შევთვალე, რომ მივლინებაში ვიყავი გორში.
სასწავლებელი შემდეგ შეუერთდა სამხედრო აკადემიას და იქაც კურსის უფროსი ვიყავი. 1996 წლის დასაწყისში შინაგან საქმეთა მინისტრის ბრძანებით გადამიყვანეს, შინაგანი ჯარების ოპერატიული ბრი­გადის მეთაურის მოადგილედ. მაშინ დაიწყო ,,ელიავას“ ამბავი რომ იყო თუ გახსოვთ, ერთ ღამეს გამოცხადდა განგაში,  ვიყავი პას­უხისმგებელი მორიგე, დამიკა­ვში­რდა შინაგანი ჯარების შტაბის უფროსი, გენერალი ელგუჯა ბუ­ცხრიკიძე, მიბრძანა გამეხსნა სეიფი, სადაც იყო კონვერტი და მემოქმედა იმის მიხედვით. ეს იყო საბ­რძოლო განგაში, ყველა ტექნიკა, პირადი შემადგენლობა ადგილზე  და საბრძოლო მოქმედებისათვის მზად უნდა ყოფილიყო. ჩვენი და­საცავი პირველი ობიექტი იყო -ტელეანძა, კავშირგაბმულობის ცენტრი და ტელესტუდია, საზმაუწყებელი რომ არის ახლა. ამას წარ­მატებით გავართვი თავი. მაშინ მაი­ორი ვიყავი და მომანიჭეს ვიცეპოლკოვნიკობა. გავაგრძელე სამსა­ხური და მინისტრის ბრძანებით და­ვინიშნე შინაგანი ჯარების სას­წავლო ცენტრის უფროსად, სადაც ვიმსახურე 2000 წლამდე. 2000 წელს 25 წლის ნამსახურობის შე­მდეგ გადავწყვიტე გადავსულ­იყავი თადარიგში. შინაგანი ჯარების სარდალი, გია შერვაშიძე ამის უფლებას არ მაძლევდა, გავედი მაინც, მაგრამ სახლში ხომ არ დავჯდებოდი და დამნიშნეს 67-ე საჯარო სკოლის დირექტორის მოადგილედ, სამხედრო და საევაკუაციო დარგში, მერე გადამიყვანეს 193-ე სკოლაში. 
მერე მოხდა ის, რომ დედა გარდამეცვალა და ჩამოვედი მშობ­ლიურ აცანაში და ვაგრძელებ ჩემს მეგობრებთან და თანასოფლელე­ბ­თან ყოფნას.
_ ბოლოს უნდა გკითხოთ, რო­გორც დიდი სამხედრო გამო­ცდილების მქონე ადამიანს, როგ­ორც ვიცით, დაძაბული მდგომარეობაა. რუსეთი იბრძვის უკრაინაში, რას იტყვით ამ მოვლენაზე?
_ მე ვიცნობ უკრაინელ ხალხს, უკრაინელი ხალხი არ დათმობს არაფერს. ეს ყველაფერი ხდება იმ­ი­ტომ, რომ არ მოხდეს უკრაინის და საქართველოს ნატოში გაწევ­რიანება. 
ვფიქრობ, უკრაინაში შესვლა გამოიწვევს რუსეთის კატასტროფას, ეკონომიკურ სანქციებს. მა­ხსოვს შევარდნაძის სიტყვები, როცა აფხაზეთში ცნობილი მო­ვლენები დაიწყო, ბუმერანგივით დაუბრუნდება ეს ყველაფერი რუს­ეთსო. თურმე მართალი ყოფილა, უბრუნდება კიდეც.     

ესაუბრა მაია კუკულაძე 

განყოფილება: საზოგადოება
გადასვლები: 853
FACEBOOK კომენტარები