აკაკი ბაქრაძის ლანჩხუთში სტუმრობის ისტორია
29 მარტი ცნობილი საზოგადო მო­ღვა­წის, კინომცოდნის, თეატრმოცოდნისა, კრიტიკოსის - აკაკი ბაქრაძის დაბადების დღეა. 
ძალიან ცოტამ იცის ის, რომ აკაკი ბაქ­რა­ძის დედულეთი იყო ლანჩხუთის რაიონის სოფელი აკეთი, მისი დედა მარიამ ჩხა­იძე - ბაქრაძე სოფელ აკეთში დაიბადა და ბაქრაძეების ოჯახი ამ სოფლის სიყვარუ­ლ­ით ცხოვრობდა, სტუმრობდნენ ნათესა­ვე­ბს, თავადაც დადიოდნენ სტუმრად სოფელ აკეთში. ამის შესახებ თავის წიგნში ,,ჩემი დედა მარიამ ბაქრაძე“ - წერს აკაკის უმც­რო­სი და ნათელა: ,, გაუგონარი სითბო და სიყვარული გამოამჟღავნეს ჩვენი ნახვით გახარებულმა ნათესავებმა. ჩამოსვლისთანა­ვე დაიწყო გადაბმული ქე­იფები. მამა ქეიფ­ის და დროსტარების დიდი მოყვარული იყო და მოიხიბლა გურული სტუმართმოყ­ვა­რე­ობით. განსაკუ­თრებით გადაუდებელ მო­თ­ხოვნილებად ექცა ისაკი მორჩილაძის ოჯახში სტუმრობა. ამ ხალხმა დასვენების ფასიც იცოდა და შრომისაც: საქონელს უვ­ლიდნენ, მიწას ამუშავებდნენ, თესავდნენ, მო­სავალს იღე­ბდნენ, ყურძენს კრეფდნენ, ღვ­ი­ნოს აყენებდნენ. ქეიფიც ამ შრომის შე­სა­და­რი იცოდნენ. დღესასწაულად აქცევ­დნენ მათ ოჯ­ახში მამას მისვლას.
ახლაც ასეა: მამია მორჩილაძე (ისაკის შვი­ლი) აკეთში მასწავლებლად მუშაობს. იგი მოწოდებითაა მასწავლებელი, ამიტომაც დიდი სიყვარულით იხსენებენ მას სოფელ­ში. მის ოჯახში თუ ფეხი მოგიცდება, უპუ­რ­მარილოდ არავინ გამო­გიშვებს. ოჯახის დი­ასახლისი მომაკვდავიც რომ იყოს, სუფ­რას გაგიშლის და დაულოცავი ეზოდან არ გა­დ­მოგიშვებს.
გურიაში მამას კერძო მუშაობისათვის სა­უკეთესო პირობები შეუქმნეს. აკეთში, კირი­ლე ჩხაიძის ოჯახში დაუთმეს პატარა ოთა­ხი კაბინეტისათვის.’’ _ იგონებს ნა­თე­ლა ბა­ქ­რაძე.
არაორდინარული ხედვის მქონე მოღ­ვაწე, რომელმაც დიდი წვლილი შეიტანა სა­ბ­ჭო­ური აზროვნების ნგრევის, ქართული ცნობიერების გაღვიძების თუ ზოგადსაკაცობ­რიო ფასეულობების დამკვიდრებაში; გა­ნმა­ნა­თ­ლებელი, რომელსაც წინამძღოლის უმ­ძი­მესი მისია ერგო; რომელმაც ერთხელ სინანულით შენიშნა: ,,მთელი ცხოვრება მე­გონა სინათლეს ვაღვიძებდი _ სიბნელე გა­მი­ღვიძებია”-ო. 
,,მაგრამ იმედს მაინც არ ვკარგავ. შე­უ­ძლებელია ამ ყველაფრის დავიწყება და გაარაფრება, ვერ ამოძირკვავენ ქართულ ენ­ას, ქართულ სულს, საქართველოს მთლი­ანად ვერ მოსპობენ. ვიდრე ერთი ქა­რ­თ­ველი იარსებებს, იარსებებენ ქართ­ველი პა­ტ­რიოტებიც.
აკაკი ბაქრაძე ,,დავიწყებულ იდეას” ასე ასრულებს: ,,ცალკეული პიროვნებებისა თუ მთელი ერის ცვალებად ბედ-იღბალში, ბედნიერება-უბედურების მონაცვლეობაში ნათ­ლად ჩანს ბოროტების დამარცხებისა და კე­თილის გამარჯვების ერთიანი, მთლი­ანი, მტკიცე კანონზომიერება. ორივე აზრობ­რი­ვი ხაზის გამთლიანება და ერთად წარმოდგენა საშუალებას მოგვცემს გავიგოთ _ რა მემკვიდრეობას, წინაპართა რა ანდერძს უნ­და მოვუაროთ, განვავითაროთ, ახალი დროისა და პირობების შესაბამისად, რომ ერთ­ხელ და სამუდამოდ ჩამორჩენილობას თავი დავაღწიოთ და საკაცობრიო ასპარეზ­ზე ყავარჯნის მოუშველიებლად ვიაროთ.”
ოთხმოცდაათიან წლებში აკაკი ბაქრაძე რამდენჯერმე ესტუმრა ლანჩხუთს, ერთხელ  როგორც პრეზიდენტობის კანდიდატი და გარდაცვალებამდე რამედენიმე თვით ადრე, აღდგომას ეგ. ნინოშვილის სახლ მუზეუმი მოიარა და მწერლის საფლავზე წითელი კვერცხი მიიტანა ეს უკანასკნელი აღდ­გო­მა იყო მის ცხოვრებაში, ამის ამსახველი ფო­ტომასალა განთავსებულია ნინო კუ­კულაძის წიგნში ,,ტკბილი ოცნება და მწარე სინამდვილე". 
1995 წლის სექტემბერში, ლანჩხუთის თე­ატრის სცენაზე წარმოდგენილი იქნა, ამა­ვე სახელწოდების ერთი მსახიობის თე­ატრის სპექტაკლი, აკაკი ბაქრაძის, ,,აკაკი წერეთლის" მიხედვით, სცენარის ავტორი და რეჟისორი გახლდათ აკაკის და - ნა­თე­ლა ბაქრაძე, ტექსტს კითხუ­ლობდა ნი­ნო კუკულაძე.
ნინო კუკულაძე - ფილოლოგი: ,,აკაკი ბაქ­რაძემ თავისი წიგნი: ,, აკაკი წერეთელი“ ოზურგეთში, თავის დედმამისეულ სახლში, დაწერა და მე ამ წიგნის დაბადების მოწმე გახლდით. იმთავითვე გაჩნდა მისი სცენაზე გაცოცხლების იდეა, როგორც ერთი მსახიობის სპექტაკლისა. აკაკის დამ, ნათელამ, ამ სპექტაკლის კომპოზიცია დაწერა, ხოლო სათაური: ,,ტკბილი ოცნება და მწარე სინამდვილე“ თავად ავტორს ეკუთვნის. მე მხატვრული კითხვა ბავშვობიდანვე შემეძ­ლო, ხშირად ვკითხულობდი სცენაზე ლე­ქ­სებს, სხვადასხვა როლსაც ვასრულებდი, მაგრამ აკაკი ბაქრაძის ნააზრევის სცენიდან გადმოცემა ჩემთვის უდიდესი პასუხისმგებლობა იყო.
არ გადავაჭარბებ თუ ვიტყვი, რომ მაშინ (1995წ) ეს სპექტაკლი, სადაც დაიდგა, ყველაგან ანშლაგით მიდიოდა და გან­საკ­უთ­რებული მოწონება დაიმსახურა. ლა­ნჩხუ­თში სპექტაკლი 5 სექტემბერს ვით­ამაშე, ოქტომბერში კი საპრეზიდენტო არ­ჩევნები იყო. აკაკი ბაქრაძე, როგორც პრე­ზიდენ­ტო­ბის კანდიდატი, კენჭს იყრიდა და ბევრმა ჩვენი წარმოდგენა საპრეზიდენტო არჩევ­ნებს დაუკავშირა. არადა, ეს ასე ნამდვილად არ იყო. აკაკი ბაქრაძეს არ­ავითარი პიარი არ სჭირდებოდა, მან ხალხს, როგორც თავად განმარტა, შანსი მისცა, რომ ჩვენს ქვეყანას ეროვნული სულისკვეთების გონიერი და წე­სიერი პრე­ზიდენტი ჰყოლოდა, მაგრამ სამ­წუხაროდ, ხალხმა მცდარი არჩევანი გააკეთა და ჩვენ ამის ნაყოფი ვიგემეთ.
ლანჩხუთში სპექტაკლი რუდუნებით მოვ­ამზადეთ, სცენის დეკორაცია თავად გავა­კეთეთ, მძიმე წლები იყო, შუქი ხშირად ქრებოდა და ჩვენ გაგვიმართლა, რომ სპექტაკლის ბოლომდე ელექტრო ენერგია გვ­ქო­ნდა, სცენიდან აკაკი წერეთლის საინტ­ერესო ბიოგრაფიის გადმოცემა და მისი ნა­აზრევის ანალიზი მარტივი არ ყოფილა, მაგრამ ვფიქრობ ამას თავი კარგად გავარ­თვი, რომელსაც ასევე ლანჩხუთ­ლებ­საც ვუმადლი. მათი მასპინძლობა მე არასოდეს დამავიწყდება და სიცოცხლის ბო­ლომდე მა­დ­ლიერი ვიქნები.
ოქტომბერში, კი საპრეზიდენტო არჩევ­ნების წინ, ლანჩხუთში თავად აკაკი ბაქ­რაძე ჩამობრძანდა და ხალხთან შეხ­ვედრა კულტურის სახლში მოეწყო. მას, ლანჩ­ხუთ­ში საინტერესო საზოგადოება დახვდა და თავად ვარ მოწმე, როგორი კმა­ყოფილი გახლდათ იგი ლანჩხუთე­ლებთან შეხვედრ­ით.“ 
თალიკო კვირკველია, ლანჩხუთის მესამე საჯარო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი - ,,ჩემთვის მოულოდნელი იყო ეს დღე, არ ველოდი თუ აკაკი ბაქრაძე ჩემს ოჯახში შეიძლებოდა შემოსულიყო, იგი ჩამოიყვანა ბატონმა ოლ­ეგ კეშელავამ, ჩემი დურმიშხანის მეჯვარე იყო ის ბიჭი. პირდაპირ შევფოფინები. იგი როგორც ყოველთვის, იყო ძალიან თა­ვ­მდა­ბალი და მორიდებული. ყავაც კი არ და­ლია. შეხვედრის დაწყებამდე მოწესრიგდა ჩემს სახლში. შემდეგ  საღამოს ვნახე შეხვედრაზე, ის იყო პიროვნება, რომელსაც მთელი თბილისი და საქართველო იმედის თვალით უყურებდა. წინა რიგებში ვიჯ­ექით, მახსოვს ქალბატონი ნათელა ბაქრაძე იყო ასევე სტუმრად მოწვეული. მან საჩ­უქ­რად გადმოგვცა აკაკი ბაქრაძის წიგნი - ,,ილია და აკაკი." ჩემთან ერთად ნინო კეკელიძეც მოვიდა, ძალიან ამაღლებული დღე იყო ჩემთვის, ვღელავდი რომ ასეთ დიდ პიროვნებასთან მქონდა შეხება და მან ის წიგ­ნი გადმომცა, რომლითაც წლების მან­ძილზე ვაკვალიანებდი ჩემს მოსწა­ვლე­ებს, ეს იყო საღი მარცვალი იმისა, თუ როგორ უნდა გაიგონ, ილია და აკაკი. ხედ­ვა აკაკი ბაქრაძისა ამ კუთხით, რა თქმა უნ­და, მნიშვნე­ლოვანი იყო და ძალიან გამომადგა.
აკაკი ბაქრაძე, როგორი მოკრძალებულიც და თავმდაბალიც იყო, ისეთი სიტყვა წარ­მოთქვა, ეს არ იყო პომპეზური გამოსვლა. რომ იციან, ამას დაგპირდებიან, იმას დაგპირდებიან, მის სიტყვას ჰქონდა ფასი და წონა.
რაც შეეხება სპექტაკლს, გაოცებული დავრჩი ნამდვილად, როგორ წარმოადგინა ერთმა გურულმა გოგონამ, აკაკი წერეთლის ცხოვრება და მოღვაწეობა, მხატვრულად. რა დონეზე გადმოსცა, მე აღფრთოვანებული დავრჩი"
ნინო კეკელიძე, ლანჩხუთის Nმე-3 საჯ­არო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი: ,,დარბაზს რომ გა­დავხედე მივხვდი, რომ წიგნიერ ლა­ნჩ­ხუ­თე­ლებს სულის დაპურება უნდათ და სტუმა­რ­საც უთუ­ოდ ეს უნდოდა, ცოცხალი კონ­ტაქტი თავის ხალხთან და ეროვნული ცნო­ბიე­რე­ბის ამაღლებ­ული გან­ცდის გადა­დ­ება საკუ­თარი მაყუ­რებლისათვის.
ტრიბუნასთან იდგა საოცრად კე­თ­ილი ბრ­ძე­ნკაცი და ქვეყნის გულმხურვალე ჭი­რი­სუფა­ლი, ერის გამოფხიზლება მიაჩნდა თავის უპირველეს მოვალეობად. ნახევრად ცარიელ დარბაზში ვისხედით მაშინ და სუ­ნ­თქვაშეკრული ვისმენდით მართალ სიტყვას მართალი კაცი­სას, რომელსაც პრეზიდენტობის სკამზე მეტად, ერის ბედი აღელ­ვებდა და ქვეყნის მომავალი აფიქ­რებდა.
ბაქრაძისეული სიმართლე, მახვი­ლ­ივით მჭრელი ლოგიკური აზ­როვნება და გამბედაობა, საოცარ შთაბეჭდილებას ახდენდა მსმენე­ლზე. დარბაზი მონუსხულივით იჯდა და ისრუტავდა ორატორის თითოეულ სიტ­ყვას. იგი არაფერს დაგვპირებია და ან რას უნდა და­გვპირებოდა იმაზე მეტს, რაც ცხა­დათ ვიგრძენით, ჩვენ მოვის­მინეთ სიტყვა საქმიანი და ამის მეტი რა უნდა ყოფილიყო....
სპექტაკლი ,,ტკბილი ოცნება და მწარე სი­ნამდვილე" აკაკი ბაქრაძის აკაკი წერე­თ­ლის მიხედვით, რომ­ელიც წარმოდგენილი იყო ლან­ჩხუთის თეატრის სცენაზე, ეს იყო მისი როგორც მწერლისა და პუბლიცისტის ნააზრევის დემონსტრი­რება, რომელიც დიდებულად წარმოგვიდ­გინა ლანჩხუთელმა ახალგაზრდა ქა­ლბატონმა ნინო კუკუ­ლაძემ. ეს იყო ნამდვილი ერთი მსახიობის თე­­ატრი. მე პირადად ახალი ჩემ­თ­ვის უცნობი აკაკი წე­რე­თელი აღ­მო­­ვაჩინე და დღემდე არ გამნე­ლე­ბია ეს შთა­ბეჭდილება.
მახსოვს ლანჩხუთის თეატრის სც­ე­ნაზე ბედნიერად მომღიმარი აკა­კი ბაქრაძე, რომელიც მადლიე­რება გამოხატავდა უსაზღვროდ კმა­ყო­ფი­ლი ლანჩხუთელების მიმ­ართ.''
პ.ს პირადად ჩემთვის განსა­კუთრებული იყო ეს დღე ,,სპექტაკლი ,,ტკბილი სიცრუე და მწა­რე სინამდვილე" ლანჩხუთელმა მა­ყურებელმა იმდენად თბილად მი­იღო, მას შემდეგ  ქუჩაში მხდებოდა ხალხი და მეკითხებოდა, გან­მეორებით ხომ არ ესტუმრებოდა ლანჩხუთს ეს შემოქმედებითი ჯგუ­ფი. მოგეხსენებათ მძიმე ოთხ­მოც­და­­ათიანი წლები, უშუქობა სი­ღარი­ბე და გაჭირვება სუფევდა ირგვ­ლივ, მაშინ ლანჩხუთში ახალ ჩამო­სული ვიყავი და ბევრს არავის ვიცნობდი. ეს ამბავი რომ გავიგე, ჩემი და და ნათელა ბაქრაძე ერთი მსახიობის სპექტაკლზე მუშაობ­დნენ და მისი დებიუტი უკვე შე­დგა,  მაშინვე ვუთხარი ლანჩხუ­თში ხომ არ ჩამოხვალთ-მეთქი, მათაც მოეწონათ ეს აზრი და დამ­თა­ნხმდ­ნენ. მორიდებით შევაღე ლან­ჩხუ­თის თეატრის დირექტორის ნან­ული ჩავლეიშვილის კაბინეტის კა­რი და მოვუყევი იმის შესახებ თუ რისი დადგმაც გვსურდა. აკაკი ბაქრაძე რომ ვახსენე, ქალბატონი ნანული ფეხზე წამოდგა და მითხრა, ამაზე უარს როგორ გე­ტყვი, მაგრამ ნახეთ რა პირობებია, ცოტა არეულობაა, თქვენ თვითონ შე­ხედეთ და თუ შე­ს­ძლებთ მე საწინააღმდეგო არაფერი მაქვსო და დარბაზისაკენ გამიძღვა. ჩვენ თა­ვად მოვაწ­ეს­რიგეთ იქაურობა, მოვიტანეთ სა­ჭირო რეკვიზიტები, მახსოვს ძველებური პატეფონი იდ­გა სცენაზე, რომელიც დები იშ­ხნელების ფირფიტას უკრავდა, არავითარი ხმის რეჟისურა და ამგვარი არაფერი იყო. სცენის კუთხე­ში იჯდა ქალბატონი ნათელა - სპექტაკლის რეჟისორი. ტექსტს კით­ხულობდა ნინო კუკულაძე. 
ასევე თავად დავხატეთ აფიშა, სამ ცალ ვატმანის ფურცელზე და ლანჩხუთის ცენტრში სახვადასხვა ადგილას გამოვაკარით. ამის შესა­ხ­ებ ხმა მალე გავარდა და მაშინ­დე­ლ­მა აქტიურმა ახალგაზრდობამ დახმარება თავადვე შემოგვთავაზა. ესენი იყვნენ: სოსო ბოლქვაძე, მამუკა ჭყონია, დავით გოგუაძე, ჯუბა კვაჭაძე და სხვები. ახლანდელი გა­მ­­გე­ობის შენობის პირველ სართუ­ლ­ზე იყო ლანჩხუთის ტელევიზია,  სა­დაც სპექტაკლის დასრულების შემ­დეგ,  ჩაწერეს მსახიობი და რე­ჟი­სორი, იქვე  სახელდახელო სუფ­რაც გაი­შალა.
დაახლოებით ორი კვირის შემ­დ­ეგ გაიმართა შეხვედრა აკაკი ბა­ქრაძესთან, როგორც პრეზიდენტობის კანდიდატთან. ეს შეხვედრა ხალხმრავლობით არ გამოირჩეოდა იმიტომ, რომ ბევრს ეშინოდა, შე­ვარდნაძის პერიოდი იყო და ხალხის ოპოზიციური განწყობა, ხელი­სუ­ფ­ლებისათვის არ იყო მისაღები, თუმცა ვინც გაბედა და მოვიდა, გა­რეთ აღარ უშვებდა ბატონ აკაკის. ბოლოს შეხვედრა კითხვა-პასუხის რეჟიმ­ში გადავიდა. საკუთარი ლექ­სე­ბის ხელნაწერი რვეული გადასცა მარინე კვაჭაძემ, ძალიან ბევრი ადამიანი ესაუბრებოდა ცალკეც, ეფ­ე­რებოდნენ და საოცარ სიყვარულს გამოხატავდნენ მის მიმართ. 
აკაკი ბაქრაძის მოსმენა მართ­ლაც იყო უდიდესი ბედნიერება.